Ο Oscar Niemeyer και η αισθησιακή αρχιτεκτονική

απο την ΑΥΓΗ-του ΣΟΛΩΝΑ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ

Όταν ένας αρχιτέκτονας παντρεύεται μόλις πριν συμπληρώσει τα εκατό του χρόνια, είναι βέβαιο ότι διαθέτει αρκετά αποθέματα ενέργειας σε όλες τις μορφές, αλλά είναι επίσης βέβαιο ότι διαθέτει απέραντη αισιοδοξία και χιούμορ.
Ο Βραζιλιάνος αρχιτέκτονας Oscar Niemeyer είναι ένας από τους μεγάλους του Μοντέρνου Κινήματος. Συμπληρώνει φέτος τα 102 του χρόνια και είναι σε πλήρη δράση. Προφανώς πρόκειται για ένα φαινόμενο ή ακόμα και ιδιοτροπία της φύσης. Γεγονός πάντως είναι ότι όπως και άλλα τέρατα όπως Picasso, Charlie Chaplin κ.ά. είναι ιδιαίτερα παραγωγικός. Μήπως αυτό καθʼ εαυτό το γεγονός της φυσικής αντοχής μπορεί να ταυτιστεί με την ανατρεπτική καλλιτεχνική ή άλλη δραστηριότητα; Μήπως όμως αυτή η εξαιρετική διαύγεια και διάρκεια βρίσκει την αντιστροφή της στις αυτοκαταστροφικές προσωπικότητες που φεύγουν με διάφορους τρόπους σε πολύ νέες ηλικίες;

Ο Oscar Niemeyer πάντως στην ηλικία που βρίσκεται σήμερα, δεν παρουσιάζεται απλώς στο γραφείο του για να περνάει την ώρα του, όπως ένας συνταξιούχος, ούτε και το έχει για να διατηρεί ένα χώρο μουσειακό. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι έχει πλήρη δραστηριότητα, σχεδιάζει, παρακολουθεί πολλά έργα και παράγει αδιάλειπτα νέες και κάθε φορά πρωτότυπες αρχιτεκτονικές ιδέες.

Ένα από τα χαρακτηριστικά του θηριώδους αυτού έργου, είναι η χρήση της καμπύλης. Η καμπύλη βεβαίως είναι μια μορφή που δεν την χρησιμοποιεί μόνον αυτός ο Αρχιτέκτονας. Σήμερα ιδιαίτερα με την ευκολία που παρέχουν τα ψηφιακά σχεδιαστικά προγράμματα αρκετοί σύγχρονοι αρχιτέκτονες υιοθετούν μορφές οι οποίες σε μεγάλο βαθμό έχουν βάση την καμπύλη σε άπειρες εκδοχές, σε πολλές διαφορετικές διαστάσεις, σε διαφορετικούς συνδυασμούς.Η ίσως όχι και τόσο αθώα διάχυση των σχεδιαστικών προγραμμάτων σε παγκόσμια κλίμακα, σε συνδυασμό με τις μεγάλες επιτυχίες και προβολή των μεγάλων ονομάτων της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, εγκαθίδρυσαν μια γενική κουλτούρα θα μπορούσε να πει κανείς, της καμπύλης. Αυτή όμως η κουλτούρα μοιάζει να μην έχει άλλη εξήγηση για την ύπαρξή της, εκτός από την επικύρωση των δυνατοτήτων του σχετικού προγράμματος, και την τεκμηρίωση της με μια σειρά από μαθηματικά ή άλλα τεχνολογικού χαρακτήρα επιχειρήματα.Ας σημειωθεί εδώ ότι μεγάλα αμερικανικά κυρίως πανεπιστήμια απαιτούν από τους φοιτητές της Αρχιτεκτονικής π.χ., την αγορά πανάκριβων υπολογιστών, laptop και προγραμμάτων εξαιρετικά υψηλών επιδόσεων, υποτίθεται για να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών τους σπουδών.

Αυτή καθʼ εαυτή η σύνδεση με τα μαθηματικά έχει σημασία, αφού ιστορικά η σχέση της Αρχιτεκτονικής με αυτά είναι πολύ ισχυρή και άμεση. Από τις μαθηματικές αναλογίες, την χρυσή τομή και τις αρμονικές χαράξεις της αρχαιότητας, εως τον Modulor του Le Corbusier, αλλά και πιο πρόσφατα την ιδεοληψία του παραμετρικού σχεδιασμού αυτή η σχέση μοιάζει να ταυτίζει την αρμονική σύνθεση και την αισθητική της αρχιτεκτονικής με τις μαθηματικές ιδιότητες οι οποίες εισάγονται στον σχεδιασμό.

Αυτή βέβαια η συσχέτιση των μαθηματικών με τις τέχνες, δεν αφορά μόνο την Αρχιτεκτονική, αλλά π.χ. και την μουσική με ηχηρό παράδειγμα το έργο του Ιάννη Ξενάκη.


more

* Ο Σόλων Ξενόπουλος είναι αρχιτέκτων καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ