Αδηλο το μέλλον για τρία κτίρια - ορόσημα

απο την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η ανησυχία για να βρεθεί χρηματοδότηση μεγαλώνει, αφού η κυβέρνηση δηλώνει πως αυτή την εποχή «δεν υπάρχει σάλιο»

Της Γιωτας Συκκα
Κτίρια ορόσημα της Αθήνας επιζητούν την ανανέωση τους. Μελέτες έχουν εκπονηθεί, όμως η αδυναμία της πολιτείας να χρηματοδοτήσει άμεσα τα έργα καθιστά το μέλλον τους άδηλο. Η ανησυχία για το αν θα βρουν χρηματοδότηση μεγαλώνει, αφού εκτός από τη δυσμενή διεθνή οικονομική κρίση, η κυβέρνηση δηλώνει πως «δεν υπάρχει σάλιο». Με το άνοιγμα του ΕΣΠΑ (Δ΄ ΚΠΣ) μέχρι το τέλος του μήνα, γεννιούνται ελπίδες ότι αυτή τη φορά οι εργασίες θα ξεκινήσουν σύντομα για την ανακαίνιση του «Ακροπόλ» της οδού Πατησίων που κινδυνεύει με βανδαλισμούς από τους άστεγους οι οποίοι βρίσκουν εκεί καταφύγιο. Αλλά και για το Μέγαρο Λοβέρδου στην οδό Μαυρομιχάλη η επανάχρηση είναι επιτακτική ανάγκη για να μη χαθεί η περίφημη ομώνυμη συλλογή που φυλάει το Βυζαντινό Μουσείο. Τέλος, εκκρεμεί η επέκταση της Εθνικής Πινακοθήκης στην Βασιλέως Κωνσταντίνου που αν δεν ολοκληρωθεί, δεν θα πάρουν ποτέ ανάσα οι συλλογές της. Τρία μεγάλα έργα, λοιπόν, περιμένουν στην ουρά για την επιλογή τους από τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού Παύλο Γερουλάνο, να μπουν στη λίστα σωτηρίας του ΕΣΠΑ.
Πινακοθήκη Για ένα χώρο του 21ου αιώνα Δεκαετίες τώρα η επέκταση της Εθνικής Πινακοθήκης σκοντάφτει στις χρηματοδοτήσεις. Οσο όμως η πολιτεία αφήνει μετέωρο το σχέδιο τόσο αυξάνεται το κόστος του έργου. Ο προϋπολογισμός των 30 εκατ. ευρώ, με τον οποίο ξεκίνησε, δεν είναι αρκετός. Ολοι γνωρίζουν πως η εξασφάλιση των επιπλέον 16.000 τ. μ. θα διπλασιάσει το κόστος. Προς το παρόν έχει εγκριθεί μόνο η οριστική μελέτη. Σήμερα, συζητείται η ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ. Το υφιστάμενο κτίριο είναι αποτέλεσμα αρχιτεκτονικού διαγωνισμού του 1956, με αρχιτέκτονες τους Ν. Μουτσόπουλο, Π. Μυλωνά και Δ. Φατούρο. Το 1976 εγκαινιάστηκε το σημερινό κτίριο, που είχε θεμελιωθεί το 1964.
Με το πέρασμα των χρόνων η ανάγκη εκσυγχρονισμού και επέκτασης του συγκροτήματος ήταν επιτακτική. Ετσι, το υπουργείο Πολιτισμού οδηγήθηκε στη διενέργεια ανοικτού δημόσιου διαγωνισμού το 2008, για την επιλογή μελετητών, από τον οποίο επελέγησαν τα συμπράττοντα γραφεία αρχιτεκτονικών μελετών, που εκπόνησαν τη νέα μελέτη: «Αρχιτεκτονική ΕΠΕ Γραμματόπουλος - Πανουσάκης», «Δ. Βασιλόπουλος & Συνεργάτες Ε. Ε.».
Το έργο περιλαμβάνει: προσθήκη ορόφου στο κτίριο της οδού Μιχαλακοπούλου, κατασκευή νέου πολυώροφου υπογείου στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου, αναδιοργάνωση και βελτιστοποίηση των κατακόρυφων κυκλοφοριών όλου του συγκροτήματος, εκτεταμένες λειτουργικές αναδιαρρυθμίσεις στο εσωτερικό του συνόλου των υφιστάμενων κτιρίων με βελτίωση και επαύξηση των υφιστάμενων λειτουργιών και προσθήκη νέων.
Στόχος είναι ένα σύγχρονο κτιριακό συγκρότημα, το οποίο ενσωματώνει με διακριτικότητα και ευρηματικότητα το διατηρητέο παλαιό κτίριο, υλοποιώντας ένα νέο σύνολο. Προτείνεται μία αρχιτεκτονική επέμβαση με αντιληπτική σαφήνεια μεταξύ παλαιού και νέου, που δεν αλλοιώνει τον χαρακτήρα της αρχικής αρχιτεκτονικής σύλληψης, υποστηρίζει ο κ. Γραμματόπουλος: «Οι εκθεσιακοί χώροι οργανώνονται με αρτιότητα και αναβαθμίζονται δραστικά. Οι διοικητικοί αποκτούν την απαιτούμενη οργάνωση και αισθητική. Οι υπόλοιποι (βιβλιοθήκη, εργαστήρια, αίθουσες διδασκαλίας, αμφιθέατρο, πωλητήρια, κυλικεία κ. λπ.) αποκτούν την οργάνωση και τα μεγέθη που επιβάλλουν οι ανάγκες του συγκροτήματος».
* Το έργο είναι έτοιμο για ανάθεση, με προϋπολογισμό 62 εκατ. ευρώ. Τα 50 εκατ. από το ΕΣΠΑ, με προαίρεση 12 εκατ. ευρώ είτε από χορηγούς είτε από πόρους της Πινακοθήκης.
Aκροπόλ Το art nouveau φάντασμα Η εικόνα του «Ακροπόλ Παλλάς» με τις σκισμένες λινάτσες στην πρόσοψη δεν το τιμάει. Εξαιρετικό δείγμα αρχιτεκτονικής art nouveau, είναι από τα κτίρια που θα αξιοποιούσε το υπουργείο από τα χρόνια ακόμη του Ευάγγελου Βενιζέλου στο υπουργείο Πολιτισμού. Και όμως, όχι μόνο δεν αποκαταστάθηκε, αλλά κινδυνεύει από την αδιαφορία: είναι κοινό μυστικό ότι θα μπορούσε να καεί από την πυρκαγιά που ξέσπασε στο πίσω μέρος του προκαλώντας ζημιές στο υπόγειο και το ισόγειο, λίγους μήνες πριν. Τελικά, τη γλίτωσε με κάποιες ζημιές.
Εν τω μεταξύ, το υπουργείο δέχεται συνεχώς διαμαρτυρίες από τους ενοίκους των διπλανών πολυκατοικιών που έχουν πέσει πολλές φορές θύματα διαρρηκτών. Πύλη πρόσβασής τους, το εγκαταλελειμμένο Ακροπόλ.
Το κτίριο αντιμετωπίζει πολλά στατικά προβλήματα, ενώ τα μαρμάρινα τμήματα της εξωτερικής όψης του μπορούν να τραυματίσουν διερχομένους, ακόμη και τους αστέγους που καταφεύγουν στο εσωτερικό του.
Το επταώροφο κτίριο έχει συνολικό εμβαδόν 6.500 τ. μ. Η Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεώτερων και Σύγχρονων Μνημείων είναι έτοιμη για τη δημοπράτηση. Η εγκεκριμένη μελέτη αποκατάστασης προβλέπει δημιουργία χώρων για εκθέσεις, μουσικές εκδηλώσεις, συνέδρια, ενώ το παλιό σχέδιο να συνδεθεί με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Πολυτεχνείο για δράσεις εκπαίδευσης και πολιτισμού παραμένει.
* Ο προϋπολογισμός ανέρχεται σε 14 εκατ. ευρώ και το έργο είναι έτοιμο για ανάθεση έπειτα από διαγωνισμό με το σύστημα «Μελέτη - κατασκευή».
Μέγαρο Λοβέρδου Κατοικία με ένδοξο παρελθόν Το εντυπωσιακό κτίριο της οδού Μαυρομιχάλη 6 στο κέντρο της Αθήνας πρόκειται να αποτελέσει το πρώτο παράρτημα του Βυζαντινού Μουσείου, ένα κέντρο μεταβυζαντινής τέχνης, περιοδικών εκθέσεων και ιστορικής μνήμης. Το μέγαρο Τσίλερ - Λοβέρδου ήταν αρχικά η κατοικία του περίφημου αρχιτέκτονα Ερνστ Τσίλερ και στη συνέχεια της οικογένειας Λοβέρδου, η οποία το δώρισε στο ελληνικό Δημόσιο.
Η καθυστέρηση της αποκατάστασής του απομακρύνει όλο και περισσότερο το όνειρο της παρουσίασης της συλλογής Λοβέρδου, που φυλάσσεται στις αποθήκες του Βυζαντινού Μουσείου και αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες και εντυπωσιακότερες συλλογές εικόνων στον κόσμο. Περιλαμβάνει 661 αντικείμενα εκκλησιαστικής τέχνης, από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα, χειρόγραφα, σπάνιες εικόνες, υφάσματα, ένα τέμπλο.
Aστικό σπίτι της εποχής χαρακτηρίζει το οίκημα η αρχιτέκτων Μάρω Καρδαμίτση–Αδάμη: «Ενα φαρδύ κλιμακοστάσιο οδηγεί από την είσοδο στον όροφο, όπου δεξιά και αριστερά από το κεντρικό χολ εισόδου, τον αντιθάλαμο, τοποθετούνται οι δύο χώροι του γραφείου του και η τραπεζαρία με το σαλόνι. Μια στενότερη κλίμακα ανεβαίνει στον όροφο, όπου βρίσκονται τα πέντε υπνοδωμάτια και το λουτρό. Ολα επικοινωνούν εσωτερικά μεταξύ τους, κατά το σύστημα των hotels prives της Ευρώπης», σημειώνει στο ημερολόγιο του 2002 του Βυζαντινού Μουσείου.
Από το σπίτι της Μαυρομιχάλη πέρασαν δημοφιλείς πολιτικοί, πρέσβεις, αρχιτέκτονες, αρχαιολόγοι. Με το θάνατο του Τσίλερ το 1923, η οικογένεια Λοβέρδου αγόρασε το σπίτι και με τη βοήθεια του αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχου μετέτρεψε τμήμα του σε μουσείο. Με τα χρόνια οι προσθήκες κάλυψαν την αυλή.
Οι καθυστερήσεις δεν σχετίζονται μόνο με την έλλειψη χρημάτων αλλά και την αναθεώρηση του κτιριολογικού προγράμματος. Ωστόσο, κάθε νέα καθυστέρηση ίσως οδηγήσει στην απώλεια της συλλογής, αφού οι κληρονόμοι δικαίως κουράστηκαν να περιμένουν την αξιοποίησή της από το 1970.
Τον Φεβρουάριο του 1980 η συλλογή Λοβέρδου παρουσιάστηκε στο κοινό, από τότε όμως παραμένει στις αποθήκες του μουσείου, περιμένοντας να στεγαστεί μόνιμα.
* Ο προϋπολογισμός της κτιριακής αποκατάστασης ανέρχεται στα 4 εκατ. ευρώ, ενώ η υλοποίηση της μουσειολογικής μελέτης, που θα γίνει από το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, σε 3 εκατ. ευρώ.