Φως στην άγνωστη Κομαντατούρ

απο ΤΑ ΝΕΑ

Εντυπωσιακά - αν και ερειπωμένα - στέκουν στην καρδιά του Πειραιά κρατώντας κρυμμένο ένα μεγάλο μυστικό. Διότι οι περισσότεροι γνωρίζουν τα δύο διατηρητέα κτίρια επί των οδών Φίλωνος 119, Σκουζέ και Νοταρά 116 ως τα παλιά ξενοδοχεία «Σικάγο» και «Φαίδρα». Ελάχιστοι όμως είναι εκείνοι που γνωρίζουν πως εκεί είχε την έδρα του το διοικητήριο των Γερμανών στον Πειραιά, αντίστοιχο της Κομαντατούρ της οδού Κοραή στην Αθήνα, από το 1941 έως το 1945.

Της Μαίρης Αδαμοπούλου, 20ης Απριλίου του 2010

Ενα πορτρέτο του Αδόλφου Χίτλερ, ένας ένστολος γερμανός υποδεκανέας που διαβάζει την εφημερίδα του, ένας υπολοχαγός που κάθεται μπροστά σε ένα τραπέζι με ένα ποτήρι μπίρα και το πορτρέτο μιας κοπέλας είναι μερικές μόνο από τις πολύχρωμες ζωγραφιές που εντοπίστηκαν από ειδικούς συντηρητές στα δωμάτια και τους διαδρόμους του ξενοδοχείου «Σικάγο» και έρχονται να επιβεβαιώσουν την ταυτότητά του.

Περισσότερο ενδιαφέρον έχουν όμως οι γελοιογραφίες, που θα μπορούσαν να έχουν ξεπηδήσει από σελίδες κόμικς: ένας στρατιώτης βγαίνει από ένα καράβι και σβήνει έναν φάρο. Ενας υπερμεγέθης αξιωματικός στέκει πίσω από το γραφείο του, ενώ μπροστά του βρίσκεται σχεδόν αόρατος ένας στρατιώτης. Για την εποχή όμως φαίνεται πως μιλά περισσότερο μια άλλη σκηνή: πάνω στον χάρτη της Αγγλίας κάθεται ένα λιοντάρι που πέρδεται από τον φόβο του καθώς το πλησιάζει ένα υποβρύχιο με κανόνι, πάνω στο οποίο βρίσκεται ένας ναύτης!

«Πρόκειται για ένα συνδυασμό γκράφιτι και ζωγραφικής», εξηγεί στα «ΝΕΑ» έμπειρος συντηρητής. «Μπορούμε να διακρίνουμε το χέρι ενός καλού ζωγράφου που γνώριζε και την τεχνική της γελοιογραφίας και σχολίαζε τα γεγονότα της εποχής του. Αν ερευνηθεί ο χώρος περισσότερο, είναι πιθανό να βρεθούν και πιο πλούσιες σκηνές». Η ταυτότητα του καλλιτέχνη δεν μπορεί να βρεθεί, αλλά η περίπτωση του Πειραιά δεν ταυτίζεται με εκείνη της Κομαντατούρ της Αθήνας, όπου τα γκράφιτι έχουν γίνει από τους κρατουμένους. Στο Διοικητήριο του Πειραιά τους τοίχους ζωγράφιζαν στρατιώτες ή αξιωματικοί που εργάζονταν και ίσως διέμεναν στο κτίριο.

Τα κτίρια που ανεγέρθηκαν τη δεκαετία του ΄30 και λειτουργούσαν ώς τη δεκαετία του ΄80 κηρύχθηκαν διατηρητέα το 1986. Ακόμη και τότε όμως ούτε το υπουργείο Πολιτισμού γνώριζε για τη χρήση του ως διοικητηρίου των Γερμανών, παρά το γεγονός ότι ήταν γνωστό σε όσους συχνάζουν στην περιοχή.

Τα δύο συνεργαζόμενα ξενοδοχεία είναι από τα πρώτα πολυώροφα κτίρια του Πειραιά που επικοινωνούσαν στον τρίτο όροφο και αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου με μωσαϊκά εποχής, μνημειακή μαρμάρινη σκάλα και ανελκυστήρα με σιδερένια κιγκλιδώματα.

Οσο για την τύχη των σκίτσων; Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων έδωσε μεν την άδεια στους ιδιοκτήτες να ανακατασκευάσουν το εσωτερικό των κτιρίων, αφού όμως πρώτα διερευνηθεί αν υπάρχουν και άλλα σχέδια κρυμμένα στους τοίχους. Οπότε και θα αξιολογηθούν, ώστε να βρεθεί λύση για την επιτόπου διατήρησή τους ή την αποκόλλησή τους.