Το 1959 δημιούργησε τις συνθέσεις που κοσμούν τις δύο όψεις του «Χίλτον». Το 1968 έφτιαξε για την τράπεζα First National City Bank μια κεραμική σύνθεση τοίχου. Στους ανεμοφράκτες που βρίσκονταν στα υπόστεγα του ΟΛΠ είχε κάνει συνθέσεις με χρωματιστές τσιμεντόπλακες.
Στον «Διόνυσο» στου Φιλοπάππου έχει διάφορες κεραμικές συνθέσεις του. Ενώ το 1999 στον σταθμό Ακαδημία του μετρό της Αθήνας τοποθετήθηκε μια δική του σύνθεση με μπρούντζινα ανάγλυφα και κεραμικές πλάκες.
Είναι πολλά τα σημεία της Αθήνας -και όχι μόνο- που φέρουν τη σφραγίδα του Γιάννη Μόραλη. Εφτασε η ώρα να τα γνωρίσουμε όλα μέσα από μια έκθεση η οποία πρώτη φορά συγκεντρώνει τα προσχέδια των αρχιτεκτονικών συνθέσεων που φύλασσε στο εργαστήριό του (περίπου 120 έργα) ο μεγάλος μας ζωγράφος και τα οποία δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη λίγους μήνες πριν από το θάνατό του. Εχει τίτλο «Γιάννης Μόραλης - Αρχιτεκτονικές Συνθέσεις» και εγκαινιάζεται την Πέμπτη στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς (την καλλιτεχνική επιμέλεια ανέλαβε η σκηνογράφος Λιλή Πεζανού, τις κεραμικές συνθέσεις εκτέλεσε η Ελένη Βερναδάκη).
«Τα εκθέματα αυτά συγκροτούν ένα σπάνιο αρχείο για όσους θέλουν να γνωρίσουν και αυτήν την πλευρά του καλλιτέχνη. Περιλαμβάνουν προσχέδιά του για αρχιτεκτονικές συνθέσεις που δεν πραγματοποιήθηκαν. Π.χ. το 1967 είχε σχεδιάσει ένα μεταλλικό διακοσμητικό για την πρόσοψη της Παντείου, αλλά όταν ήρθε η χούντα ακύρωσε την παραγγελία», λέει η Φανή-Μαρία Τσιγκάκου, επιμελήτρια του Μουσείου Μπενάκη και επίσημη βιογράφος του ζωγράφου. «Το κοινό επίσης θα δει παρεμβάσεις του σε κτίρια οι οποίες είτε κακοποιήθηκαν, είτε αλλοιώθηκαν, είτε καταστράφηκαν. Με αυτήν τη έκθεση, λοιπόν, μαθαίνουμε πως ακριβώς είχε οραματιστεί συγκεκριμένα κτίρια πριν αλλάξουν μορφή. Τέτοιες περιπτώσεις είναι η σύνθεση που είχε κάνει για το Μον Παρνές και η οποία «εξαφανίστηκε» από το καζίνο, τα σχέδια πάνω στους ανεμοφράκτες του ΟΛΠ τα οποία γκρέμισαν, αλλά και το έργο του στο "Χίλτον" που έχει αλλοιωθεί».
Το 2001 η ίδια είχε δημοσιεύσει στο βιβλίο με τίτλο «Γιάννης Μόραλης. Αγγελοι, μουσική, ποίηση», μια εκ βαθέων συζήτησή της με τον καλλιτέχνη με ιστορίες για το πώς εμπνεύστηκε και δημιούργησε τις αρχιτεκτονικές του συνθέσεις. Ανάμεσά τους εκείνη για το «Χίλτον»: «Να δεις πώς μπλέκεται η τέχνη με τη ζωή: Εκείνη την εποχή ζωγράφιζα τις "Εξι Λαϊκές Ζωγραφιές". Μια μέρα που ήρθε να με δει η γυναικαδέλφη μου που ήταν παντρεμένη με τον Ε. Βουρέκα (από τους αρχιτέκτονες του ξενοδοχείου), είδε τις μακέτες και με ρώτησε γιατί δεν κάνω κάτι για το "Χίλτον". Μου ανέφερε μάλιστα ότι είχε κάνει μια πρόταση ο Χατζηκυριάκος και δεν την ενέκριναν. Σκέφτηκα ότι έπρεπε να μπει κάτι που να μην είναι βαρύ. Δηλαδή να φαίνεται και να μη φαίνεται. Διότι κανονικά αυτό δεν διακοσμείται. Αρχικά είχα σκεφτεί να κάνω ένα κεραμικό. Αλλά το κόστος ήταν τεράστιο κι επιπλέον θα ήταν σαν Μεσοποταμία, και έτσι το άφησα... Η όλη διαδικασία μπορούσε να σε κάνει νευρασθενή: Βλέπεις η ομάδα των τριών Ελλήνων (Βασιλειάδης, Βουρέκας, Στάικος) έστελναν τα σχέδια στην τριανδρία των Αμερικανών με επικεφαλής τον κύριο Χίλτον για να εγκρίνουν».
Τι ήταν, όμως, αυτό που γοήτευε τον Μόραλη στην αρχιτεκτονική; «Δοκιμάστηκε δημιουργικά πάνω σε ποικίλους προβληματισμούς της εικαστικής έκφρασης όπως η χαρακτική, η σκηνογραφία, η μικρογλυπτική. Αυτή η ευρύτερη αναζήτησή του τον έφερε και στην αρχιτεκτονική», σχολιάζει η Φανή-Μαρία Τσιγκάκου. «Το εντυπωσιακό δεν είναι πως ασχολήθηκε με την αρχιτεκτονική, αλλά το γεγονός ότι συνεργάστηκε ουσιαστικά με τους αρχιτέκτονες και μελέτησε πολύ το κάθε έργο. Η συμβολή του είναι μια ολοκληρωμένη παρέμβαση οργανικά συνδεδεμένη με το χρόνο, τη ρυθμολογία, το φως του κτιρίου και τον περιβάλλοντα χώρο».
Οι σκέψεις του ζωγράφου την επιβεβαιώνουν. Για τον ΟΛΠ, για παράδειγμα, έλεγε: «Ηταν ανεμοφράκτες με δώδεκα στέγαστρα. Από πάνω ήταν οι ταράτσες, όπου ανέβαινε ο ο κόσμος να αποχαιρετήσει τους ταξιδιώτες. Ολη η σύνθεση είναι μία μονάδα που επαναλαμβανόταν (ένα τετράγωνο που χωρίζεται διαγώνια σε δύο ισοσκελή τρίγωνα). Αλλοτε ολόκληρη, άλλοτε μισή. Ετσι γίνεται όλο το παιχνίδι. Δες πόσα πράγματα μπορείς να κάνεις με ένα στοιχείο. Αλλά τα στοιχεία δεν είναι αφηρημένα, φορμαλιστικά, ξεκινάνε από την πραγματικότητα. Και οπωσδήποτε έχουν έναν ρυθμό. Είχα πέντε χρώματα: άσπρο, μαύρο, κίτρινο, κόκκινο, μπλε. Τα μοτίβα υπαινίσσονται θέματα του λιμανιού: κύματα, γλάροι, πλοία, τα Νεοκλασικά κτήρια του Πειραιά. Δυστυχώς κατεδαφίστηκε».
Ενώ, για τη Σχολή Μωραΐτη (1971) είχε χαρακτηριστικά σχολιάσει: «Πήρα το αλφάβητο το ελληνικό και το λατινικό, τα σύμβολα της γεωμετρίας, τους αριθμούς, είναι και άνθρωποι καθισμένοι (μαθητές) κι έκανα ένα παιχνίδι με όλο αυτό. Τώρα το έχουν καταστρέψει, διότι έκοψαν δύο γραμμές από πάνω κι έχασε το έργο τη συνέχειά του».
Τέλος, πόσο παραπέμπουν οι αρχιτεκτονικές συνθέσεις στη ζωγραφική του; «Βεβαίως και υπάρχουν σχετικές αναφορές: οι αρχιτεκτονικές του συνθέσεις χαρακτηρίζονται από τους άρτια οργανωμένους όγκους, την κομψότητα και το ρυθμό των γραμμών, την πειθαρχία και τη γεωμετρία που συναντάμε στην τέχνη του» λέει η επιμελήτρια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
άφησε το σχόλιο σου