Επτά παρεμβάσεις που χάθηκαν στον δρόμο

απο την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Διονυσίου Αρεοπαγίτου: Ενας από τους ωραιότερους πεζοδρόμους της Ευρώπης περιμένει ακόμα να ολοκληρωθεί η ενοποίηση

Της ΧΑΡΑΣ ΤΖΑΝΑΒΑΡΑ

Ανεξόφλητα «γραμμάτια» εξακολουθούν να υπάρχουν εδώ και επτά χρόνια στον άξονα Διονυσίου Αρεοπαγίτου-Αποστόλου Παύλου, τον ωραιότερο πεζόδρομο της Ευρώπης λόγω της γειτνίασής του με τον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης.

Ενας πεζόδρομος στη σκιά της Ακρόπολης, που θα πρασινίσει με τα νέα σχέδια, αφού ακυρώθηκαν οι αρχικές αποφάσεις για διέλευση του τραμ. Πρόκειται για έργα που αναδεικνύουν επιλεγμένες γωνιές με μοναδική θέα προς τα Προπύλαια και τον Παρθενώνα και ώς τώρα μένουν στα χαρτιά.
Οι σχεδιασμοί της εταιρείας Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας (ΕΑΧΑ), του κρατικού φορέα που υλοποίησε το μεγάλο πρόγραμμα στο κέντρο της πρωτεύουσας, τη «χρυσή» περίοδο 2000-2004, απέφεραν 44 έργα συνολικού ύψους 120 εκατ. ευρώ. Την τελευταία πενταετία οι ρυθμοί μειώθηκαν και πρόσφεραν τέσσερις παρεμβάσεις της τάξης των 15 εκατ. ευρώ, αφού ο κύριος χρηματοδότης, το ΥΠΕΧΩΔΕ, σχεδόν μηδένισε τις επιχορηγήσεις. Θύμα του φρεναρίσματος έπεσε και ο πεζόδρομος της Δ. Αρεοπαγίτου. Η μόνη μέριμνα των αρμόδιων κυβερνητικών παραγόντων εξαντλήθηκε στην συζήτηση για την κατεδάφιση των δύο νεοκλασικών που περιορίζουν μέρος της θέας προς την Ακρόπολη από το φουαγέ του νέου μουσείου...
Θα χρηματοδοτηθούν νέα έργα
«Ξεχάστηκαν» οι παρεμβάσεις στη ρωμαϊκή οικία Πρόκου και το χώρο μπροστά στην είσοδο του Ηρωδείου, κυρίως όμως ξεχάστηκε η διαμόρφωση της δυτικής -και πλέον σημαντικής- εισόδου στον πεζόδρομο, στη διασταύρωση της Αποστόλου Παύλου με την Επταχάλκου, όπου μένει αναξιοποίητη μια δημόσια έκταση περίπου 40 στρεμμάτων. Η νέα ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος σκοπεύει να αναβαθμίσει την ΕΑΧΑ και προωθεί ρύθμιση ώστε να αναλάβει έργα ανάπλασης σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι της ετοιμάζει γερή «προίκα», ώστε να χρηματοδοτηθούν νέα έργα και να ολοκληρωθούν παλιά.
«Στην περίπτωση της οικίας Πρόκου, στη διασταύρωση του πεζόδρομου με την οδό Παρθενώνος, προβλέπεται η δημιουργία ενός μεγάλου καθιστικού, με φύτευση και ξύλινη γέφυρα, που θα επιτρέπει στους επισκέπτες να απολαμβάνουν τα ανασκαφικά ευρήματα», εξηγεί ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Διαμαντόπουλος, επικεφαλής της πολυμελούς ομάδας μηχανικών που σχεδίασε τα έργα της πεζοδρόμησης. Πρόκειται για ρωμαϊκή οικία που ήρθε για πρώτη φορά στο φως το 1954, ενώ ένα τμήμα της εντοπίστηκε και κατά τα έργα πεζοδρόμησης το 2001. Οι υπεύθυνοι επέλεξαν το... προσωρινό «χώσιμο» και ο αρχαιολογικός χώρος παραμένει μέχρι σήμερα καλυμμένος με χώμα, με τα χνάρια της οικίας να σηματοδοτούνται από μπετόν. Για να ολοκληρωθεί η παρέμβαση χρειάζεται να βρεθεί λύση για το γειτονικό χαμηλό και παλαιό κτίσμα. Ομοια με το οικόπεδο όπου βρέθηκε η ρωμαϊκή οικία, ανήκε στη μεγάλη οικογένεια Καλησπέρη, που το έχει κληροδοτήσει στο Δήμο Χαλανδρίου. Ο τελευταίος το έχει παραχωρήσει στους προσκόπους και εκκρεμούν συζητήσεις για να περάσει στο Δημόσιο. Ως τώρα δεν έχουν γίνει ούτε νύξεις... «Με την κατεδάφιση του δημοτικού ακινήτου θα δημιουργηθεί ένα πλάτωμα περίπου δύο στρεμμάτων που εξασφαλίζει τη συνέχεια του αρχαιολογικού χώρου με το γειτονικό Λόφο των Μουσών», επισημαίνει ο μελετητής.
Το δεύτερο «ξεχασμένο» έργο αφορά το χώρο μπροστά στην είσοδο του Ηρωδείου, που επίσης έχει καταχωθεί. Προσωρινά και αυτό... Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν με αφορμή την πεζοδρόμηση είχαν φέρει στο φως ένα μοναδικό ψηφιδωτό δάπεδο, που κοσμεί την είσοδο του Βυζαντινού Μουσείου. Στη θέση του η μελέτη προβλέπει να τοποθετηθεί ένα αντίγραφο, σε συνδυασμό με τη διαμόρφωση της «πλάτης» των κατοικιών που βρίσκονται μεταξύ των οδών Προπυλαίων και Ερεχθείου. Και σε αυτή την περίπτωση δεν έχει γίνει τίποτα για τη μεταφορά της υπηρεσίας Ενάλιων Αρχαιοτήτων που στεγάζεται στο γειτονικό κτίριο, το οποίο επίσης προβλέπεται να κατεδαφιστεί. Η ξύλινη κατασκευή, σε διαφορετικά επίπεδα, θα καλύπτει την υψομετρική διαφορά των έξι μέτρων που υπάρχει σε σχέση με τον πεζόδρομο και θα διευκολύνει τον περίπατο των επισκεπτών.
Προς την πλευρά της Επταχάλκου τα έργα δείχνουν την αίσθηση του ημιτελούς. Και έτσι είναι. Η μελέτη προβλέπει τη διαμόρφωση παιδότοπου, αλλά οι σημαντικότερες αλλαγές αφορούν το χώρο γύρω από την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Συνδέεται με την ανάδειξη ολόκληρης της ζώνης δίπλα στις γραμμές του Ηλεκτρικού, όπου χωροθετείται μια υπαίθρια γλυπτοθήκη, με μόνιμα έργα και περιστασιακές εκθέσεις. «Είναι η πιο σημαντική είσοδος στον πεζόδρομο», επισημαίνει ο αρχιτέκτονας Ορέστης Βιγγόπουλος, στέλεχος της μελετητικής ομάδας.
Η σημαντικότερη παρέμβαση αφορά την ενοποίηση του φυτευμένου χώρου των περίπου 40 στρεμμάτων που είχε διχοτομηθεί στη δεκαετία του '50 για να καλυφθούν οι κυκλοφοριακές ανάγκες του οδικού άξονα της Δ. Αρεοπαγίτου-Αποστόλου Παύλου, που έφθανε τις 50.000 διελέυσεις την ημέρα. Μια χωμάτινη διαδρομή προβλέπεται από την πλατεία Ηρακλειδών, που θα καταλήγει στην Ερμού. Προς την πλευρά της Πειραιώς, τα «θα» ακούγονται χρόνια για το αμαξοστάσιο των τρόλεϊ, που μεταφέρεται στο Ρουφ από χρόνια αλλά έως τώρα παραμένει στη θέση του ακλόνητο.
Κοστίζουν ελάχιστα, αλλά ξεχάστηκαν
Οι δύο αρχιτέκτονες περιέγραψαν και άλλα μέτρα που «ξεχάστηκαν». Είναι απλές κινήσεις, που δεν προωθήθηκαν λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος, αφού απαιτούν ελάχιστα κονδύλια. Συγκεκριμένα:
* Δεν ολοκληρώθηκε ο σημειακός φωτισμός, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του άλσους Παρθένη, που γι' αυτό το λόγο είναι αδιάβατο τις βραδινές ώρες.
* Δεν τοποθετήθηκαν οι ξύλινες κατασκευές, τα μικρά καθιστικά, ώστε να μην είναι μονόδρομος τα τραπεζοκαθίσματα των γειτονικών καφέ. Την ίδια τύχη είχαν και τα στεγάδια, οι μικρές γωνιές που θα διέθεταν ξύλινα πετάσματα.
* Δεν αξιοποιήθηκε από το Δήμο Αθηναίων η ολοκληρωμένη φυτευτική μελέτη της ΕΑΧΑ, που προέβλεπε είδη που συνδέονται με το αττικό τοπίο. Στη θέση των αρωματικών φυτών προτιμήθηκαν τα καλλωπιστικά, ανάλογα με αυτά που συναντάμε στις πλατείες της πρωτεύουσας. Ξέφωτα στο άλσος Παρθένη, που είχαν διατηρηθεί γιατί εξασφάλιζαν τη θέα προς τα μνημεία της Ακρόπολης, φυτεύθηκαν με ψηλά δένδρα.
* Δεν χρησιμοποιείται η αναλυτική μελέτη που είχε εκπονηθεί για τις αναπλάσεις των όψεων των κτιρίων, με αποτέλεσμα να γίνονται παρεμβάσεις που δεν εναρμονίζονται με τον πεζόδρομο. Είναι ένας μπούσουλας που διατίθεται δωρεάν προς τους ενδιαφερόμενους ιδιοκτήτες.
* Δεν βρέθηκε κατάλληλη θέση για τον ανδριάντα του Μακρυγιάννη, περίφημο έργο του γλύπτη Γ. Παππά, που είχε διατυπώσει την άποψή του για το θέμα. Δεν εισακούστηκε και σήμερα το έργο χάνεται ανάμεσα σε τραπεζοκαθίσματα.
«Δεν έχουν τοποθετηθεί ούτε καν οι ενημερωτικές πινακίδες, που θα δίνουν στους επισκέπτες πολύτιμες πληροφορίες για τις αρχαιότητες», λέει ο Ορέστης Βιγγόπουλος, που μας ενημερώνει ότι πολύ σύντομα θα ανοίξει τις πύλες του το κέντρο πληροφόρησης, που κατασκευάστηκε στον ελεύθερο χώρο ανάμεσα στις οδούς Βύρωνος και Θρασυβούλου.
Ο Δημήτρης Διαμαντόπουλος ανέδειξε ένα σημαντικό θέμα: τη φύλαξη του πεζόδρομου, τον οποίο εξακολουθούν να διασχίζουν πολυτελή αυτοκίνητα και σε ορισμένα σημεία έχει μετατραπεί σε πάρκινγκ για επωνύμους. Μας μίλησε όμως και για τη ζώνη των έξι μέτρων που διατρέχει τα 3,5 χλμ. του πεζόδρομου. Εχει διαφορετική πλακόστρωση γιατί είχε προβλεφθεί για την τοποθέτηση των σιδηροτροχιών του τραμ, σύμφωνα με την αρχική μελέτη. Η πράξη έδειξε ότι ο χώρος λειτούργησε ως κίνητρο για πεζοπορία και η ιδέα έχει εγκαταλειφθεί. Οι μελετητές προτείνουν να φυτευθούν επιλεγμένα τμήματα και μάλιστα με δένδρα.