«Η μάχη για τη σωτηρία των Προσφυγικών»

απο την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ έκδοση Ενώσεως Σμυρναίων: ένα συλλεκτικό βιβλίο - σκυτάλη για τον Αγώνα που συνεχίζεται... Το εξώφυλλο του συλλεκτικού βιβλίου «Η μάχη για τη σωτηρία των Προσφυγικών» με 21 άρθρα του «Σημειωματαρίου», από το 2003 ώς και το 2008, έγινε με άδεια της «Καθημερινής» έκδοση από την Ενωση Σμυρναίων, που το διαθέτει δωρεάν για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης (φωτογραφία Γιάννη Μπαρδόπουλου, εκδοτική παραγωγή «Επτάλοφος ΑΒΕΕ»). Tης Eλενης Mπιστικα Μια μικρή πατρίδα που φώλιασε σε 14,4 στρέμματα, στην καρδιά της Αθήνας. Μια μικρασιατική γειτονιά που έσφυζε από ζωή και αντηχούσε από παιδικά γέλια. Οκτώ υπερυψωμένα «κουτιά» – πέτρινοι τοίχοι, γερά στατικά, ο ήλιος να μπαίνει από παντού, εξώστες ανοιχτοί με κάγκελα για τις γλάστρες με τα μυριστικά και το κλουβί με το καναρίνι – αυτή ήταν «η ανοιχτή αγκαλιά» του ελληνικού κράτους στη μέσα της δεκαετίας του 1930, για να στεγάσει όνειρα και οικογένειες προσφύγων που είχαν ξεριζωθεί από τον τόπο τους, τη γενέτειρά τους και ξεκινούσαν «από το τίποτε, από το πουθενά». Αρχιτέκτονες ονομαστοί: Κίμων Λάσκαρις για τις τέσσερις μπροστά, Πέτρος Κυριακός τις τέσσερις πολυκατοικίες πίσω, σε αρχιτεκτονικό ρυθμό Bauhaus, διεθνώς διατηρητέο σήμερα. Οι ταλαιπωρημένοι σε παράγκες Μικρασιάτες πρόσφυγες με χαρτιά ιδιοκτησίας από την Πολιτεία αποκτούν πλέον τόπο δικό τους για να ριζώσουν ξανά... Δεκαετία 2000, ο σκοτεινός όγκος των προσφυγικών πολυκατοικιών στέκεται στη σκοπιά του, σε εγκατάλειψη και σιωπή. «Στόμα δεν έχουν, αλλά μιλιά έχουν –γράφει η στήλη «Σημειωματάριο» της «Κ»– για όποιον έχει ψυχή για να ακούσει. Ενα αρχιτεκτονικό - πολεοδομικό - ιστορικό σύνολο προσφυγικών κατοικιών κινδυνεύει από τις μπουλντόζες των συμφερόντων στην Αθήνα, που αλλάζει γοργά όψη, που «φτιασιδώνεται» εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Με ένα «πανό» με αξιοθέατα και την Ακρόπολη σκέπασαν την πρόσοψη των Πολυκατοικιών, για να μη δει ο κ. Ρογκ «το αίσχος» – που δεν ήταν τα ερειπωμένα, με καρφωμένα παράθυρα και πόρτες, σπίτια! Αίσχος ήταν η εγκατάλειψη από πλευράς Πολιτείας των προσφυγικών πολυκατοικιών. Από τα 228 διαμερίσματα, τα 120 έμειναν «να φυλάγουν Θερμοπύλες», ενώ τα υπόλοιπα αγοράστηκαν ή απαλλοτριώθηκαν από το ΥΠΕΧΩΔΕ και την Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. «Ενα πάρκο πρασίνου χρειάζεται για να αναπνεύσει η περιοχή» το πρόσχημα για ένα γκαράζ κάτω από χλοοτάπητα και θάμνους, με την προοπτική να κτιστεί πολυώροφο κτίριο ή κτίρια. Είχε ανοίξει η όρεξη και η φήμη για κατεδάφιση έγινε πραγματικότητα και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Αλλά δεν ήταν μόνα τους τα Προσφυγικά, είχαν ψυχή και μιλούσαν οι οικογένειες που αψήφησαν τις απειλές για κατεδάφιση των σπιτιών τους. — «Δεν φοβόσαστε ότι θα σας εκδιώξουν, θυροκολλώντας ένα χαρτί στην πόρτα σας;» είχαμε ρωτήσει ιδιοκτήτρια πρόσφυγα δεύτερης γενιάς, που πότιζε τις γλάστρες της στο πεζούλι του παραθύρου. «Ποιοι θα μας διώξουν; Οι Ελληνες θα διώξουν Ελληνες, που τους έκαψαν σπίτια και πατρίδα και ήρθαν εδώ, πρόσφυγες;» απάντησε η κυρία Ελένη... Η ιστορική συλλογική μνήμη είχε ξεσηκωθεί, με την εφημερίδα «Καθημερινή» να μιλάει μέσα από αυτή τη στήλη, του «Σημειωματαρίου», υπερασπιζόμενη το δικαίωμα της μικρής πατρίδας μέσα στην ευρύτερη μεγάλη, σε σειρά αρθρογραφίας από το 2003 ώς τις 28 Νοεμβρίου 2008, επομένη ημέρα που, με ιστορική απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, χαρακτηρίστηκε «Μνημείο διατηρητέο το Συγκρότημα των Οκτώ (8) Προσφυγικών Πολυκατοικιών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας». «Βαθύτατος αναστεναγμός ανακούφισης συντάραξε χθες το συγκρότημα των οκτώ προσφυγικών πολυκατοικιών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας – αυτών των ίδιων που κανείς σεισμός της Αθήνας δεν είχε ταρακουνήσει» άρχιζε το άρθρο. «Χρειάσθηκε μια δίκαιη απόφαση σε δίκαιο, ανθρωπιστικό όσο και ιστορικό αίτημα, για να δοθεί τέλος σε μια υπόθεση - λαβύρινθο εμπλεκομένων συμφερόντων, καλών προθέσεων αλλά όχι και τόσο, που είχε προκαλέσει αγωνία στους κατοικούντες στο συγκρότημα - στόχο»... Μνημείο στην Ολότητά του Στις 27 Νοεμβρίου 2008, ημέρα Πέμπτη και ώρα 21.07, το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων με επικεφαλής τον πρόεδρό του, και γενικό γραμματέα του ΥΠΠΟ κ. Θεόδωρο Δραβίλλα, μηχανικό ηλεκτρολόγο του ΕΜΠ, γνωμοδότησε υπέρ της διατηρήσεως και των άλλων έξι πολυκατοικιών, με ψήφους 14 υπέρ και 1 κατά, τονίζοντας ότι, με τις δύο πολυκατοικίες χαρακτηρισμένες ως διατηρητέες από πριν, το σύνολο των οκτώ προσφυγικών πολυκατοικιών κηρύσσεται Μνημείο στην Ολότητά του! Υψωμένα 14 χέρια έκαναν τη διαφορά, και στο «Σημειωματάριο» της 30ής Νοεμβρίου 2008 έχουν μπει τα ονόματα των μελών του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, τακτικά και αναπληρωματικά, με το 1 κατά από πλευράς ΥΠΕΧΩΔΕ. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνούμε αυτούς που υποστήριξαν και έκριναν τελεσίδικα, ως δικαιωματικά διατηρητέα την ιστορική μνήμη, τη μικρασιατική γειτονιά και την αρχιτεκτονική της! Σε άλλο σημείωμα έχει καταγραφεί πως το Συμβούλιο της Επικρατείας επί κ. Χρήστου Γεραρή με επικεφαλής τον σύμβουλο κ. Μενουδάκο έκριναν το 2004, σε κρίσιμο χρόνο και κατόπιν προσφυγής των κατοίκων και των Μικρασιατικών σωματείων, «άκυρο τον χαρακτηρισμό ως διατηρητέων μόνο των δύο πλαϊνών πολυκατοικιών», ενώ οι άλλες έξι θα κατεδαφίζονταν! Με την ιστορική απόφαση του ΥΠΠΟ στις 27/11/08, μνημείο κηρύχθηκε το όλο συγκρότημα, με τις 2 συν 6 πολυκατοικίες, χωρίς κίνδυνο πλέον να πατήσουν μπουλντόζες στο «οικόπεδο φιλέτο» της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Πολλοί οι υπερασπιστές Ενας δίκαιος αγώνας κερδήθηκε και σ’ αυτό βοήθησαν πολλοί – οι ίδιοι οι κάτοικοι πρώτα, που έμειναν φρουροί στην προσφυγική γειτονιά. Οι αρχιτέκτονες - μηχανικοί του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου που γνωμοδότησαν έγκαιρα και υπεύθυνα για την αξία της αρχιτεκτονικής Bauhaus. Η Ενωση Σμυρναίων σημαιοφόρος στη μάχη μαζί με τα άλλα Μικρασιατικά σωματεία, που ύψωσαν επιτακτική φωνή για τη διάσωση της ιστορικής συλλογικής μνήμης. Ο Τύπος με την «Καθημερινή» να πρωτοστατεί από τη στήλη «Σημειωματάριο», η τηλεόραση με την «Πρώτη Γραμμή», τότε στην ΕΡΤ, και το ΣΚΑΪ με συνεργείο σε επιτόπια κάλυψη και υπεύθυνο ενημερωτικό ρεπορτάζ στο στούντιο με κατοίκους και δημοσιογράφους. Αυτή η μάχη που δικαιώθηκε δεν είχε τη δημοσιότητα που της άξιζε, ίσως γιατί μπαίνει η πολιτική στη μέση. Τα γεγονότα παραμένουν και μιλούν! Η ιστορική απόφαση πάρθηκε επί υπουργίας κ. Μιχάλη Λιάπη, υπεγράφη από τον διάδοχό του κ. Αντώνη Σαμαρά. Αυτό δεν σημαίνει πως αν ήταν τότε ο νυν υπουργός Πολιτισμού, κ. Παύλος Γερουλάνος, δεν θα είχαμε την ίδια δίκαιη απόφαση. Η προσφυγική γειτονιά, οι οκτώ πολυκατοικίες κέρδισαν τη μάχη. Εμείς βοηθήσαμε, τους συντρέξαμε, δεν αφήσαμε περιθώριο στα συμφέροντα, αφυπνίσαμε συνειδήσεις. Η ελληνική Πολιτεία στάθηκε στο ύψος της, τελικά, και αυτή πρέπει να προχωρήσει αποφασιστικά στο επόμενο στάδιο 2: αυτό της ανακαίνισης των εγκαταλελειμμένων κτιρίων, που δίνουν επιπόλαια επιχειρήματα σε ενδιαφερόμενους και όχι μόνο από αισθητικής άποψης! Γι’ αυτό η Ενωση Σμυρναίων (έτος ιδρύσεως 1936) και το αιρετό Διοικητικό Συμβούλιό της, με πρόεδρο τον αντιστράτηγο κ. Ευάγγελο Τσίρκα, αποφάσισε την έκδοση σε βιβλίο των κυριοτέρων άρθρων του «Σημειωματαρίου». Η «Καθημερινή», πάντα πολυφωνική, που έδωσε ευρεία δημοσιότητα στο θέμα, έδωσε την άδεια για την έκδοση σε βιβλίο συλλεκτικό. Ανοιχτή πρόσκληση Η έκδοση της Ενώσεως Σμυρναίων περιλαμβάνει 21 δημοσιευμένα άρθρα του «Σημειωματαρίου» από το 2003 ώς και το 2008, όταν πάρθηκε η σωτήρια απόφαση του ΥΠΠΟ, με τις φωτογραφίες του Γιάννη Μπαρδόπουλου της «Κ», όπως δημοσιεύθηκαν στη δεύτερη σελίδα της «Καθημερινής». Την έκδοση χαιρετίζει με δυναμικό άρθρο ο πρόεδρος της Ενώσεως Σμυρναίων, κ. Ευάγγελος Τσίρκας, κηρύσσοντας τη συνέχεια του Αγώνα, με την ίδρυση του Μουσείου Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και Ανατολής, σε χώρο με στέρεες πλέον προσφυγικές ρίζες. Για να τιμηθεί η μνήμη της πατρίδας «που ζει όσο τη θυμόμαστε» η πρώτη παρουσίαση της έκδοσης «Η Μάχη για τη σωτηρία των Προσφυγικών» θα γίνει στη Βιβλιοθήκη της Ενώσεως Σμυρναίων, Καρύτση 3, Αθήνα, την Τετάρτη 3 Μαρτίου, ώρα 7 μ.μ. Καλεσμένοι τα μέλη της Ενώσεως, οι πρόσφυγες και οι υποστηρικτές τους από την Πολιτεία, τον Δήμο Αθηναίων και τα ΜΜΕ, αλλά και οι αναγνώστες της «Καθημερινής». Θα χαιρετίσει ο πρόεδρος της Ενώσεως, κ. Ευάγγελος Τσίρκας, θα τοποθετηθεί για τη συνέχεια της μάχης η Ελένη Μπίστικα και θα μιλήσει για την έκδοση ο αρθρογράφος της «Καθημερινής» κ. Κώστας Ιορδανίδης. Το βιβλίο διατίθεται δωρεάν από την Ενωση Σμυρναίων. Η είσοδος είναι ελεύθερη, όπως ελεύθερη είναι η φωνή για κάθε δίκαιο αίτημα...