Τα κίτρινα της φθίσης

απο ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ


του Μάνου Στεφανίδη


Μπαίνω στο μετρό. Ποιητικές ατάκες διαφημίζουν «όλο πνεύμα» κίτρινο οινόπνευμα με όνομα κάτι σαν σάρκα. Στο ραδιόφωνο με βομβαρδίζει η φράση «το μέλλον ανήκει σε όσους πιστεύουν πως μπορούν να το αλλάξουν». Ποιος την είπε; Ο Γιωργάκης, ο Μαρξ ή έστω ο Αλαβάνος; Όχι! Την είπε άγνωστος λυρικός κειμενογράφος κατ’ εντολήν του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Με ζώνουν αμφίβολα φίδια. Αλίμονο στον τύπο που την ποίησή του γράφουν διαφημιστές και την παραγγέλνουν τραπεζίτες. Κάπου ξεχασμένος γερνάει ο Έκτωρ Κακναβάτος, αργολιώνει ο Νίκος Φωκάς. Στην κεντρική σκηνή ξεφαντώνουν υπερευαίσθητοι λογοτέχναι που κατάφεραν να συνδυάσουν και τον Μαμωνά και τον Ιησού (σταυρώνοντας βέβαια τους ίδιους τους εαυτούς τους αντί 30 αργυρίων).

Με άλλα λόγια, η διαφήμιση στις μέρες μας, εντελώς ξεσαλωμένη από κάθε δεοντολογία ή ορθολογισμό, απαλλαγμένη από όποια υποχρέωση προβολής των πραγματικών αναγκών της πραγματικής αγοράς, απελεύθερη από προϊόντα ή υπηρεσίες, καλπάζει αχαλίνωτη σ' έναν κίβδηλα σουρεαλιστικό χώρο στοχεύοντας μόνο σε ντροπιασμένα κέρδη και σε σπιθαμιαία ego, τα οποία όμως έχουν μεγάλη ιδέα για το εγώ τους. Το πιο θλιβερό πάντως είναι πως η διαφήμιση παράγει τη μόνη βιώσιμη μορφή τέχνης στη χώρα.

Ζούμε λοιπόν στην εποχή της ατάκας και το κούφο ευφυολόγημα έχει γίνει θεσμός του καθ’ ημέραν βίου μας. Η σαχλαμάρα ως εξυπνακισμός των αθεράπευτα ηλιθίων κυριαρχεί στα μίντια, στον πολιτικό λόγο, τη λογοτεχνική πρόζα, τον μοδάτο στοχασμό. Πίσω απ’ όλη αυτήν την ευκοίλια λογοδιάρροια αναζητήστε την επιδραστική πανώλη της διαφημιστικής αισθητικής. Το τηλεοπτικό πρόγραμμα είναι μια ατελείωτη εγκεφαλίτιδα διαφημιστικών σποτ που διακόπτεται με το ζόρι για να μεταδοθεί λίγο από ταινία ή κάτι από σίριαλ. Το δε ραδιόφωνο είναι μια γκρίζα έρημος έμμεσης σπέκουλας προϊόντων. Κάθε μέρα διευθυντής εναλλακτικού οικολογικού σταθμού με σκάει, λέγοντάς μου πως πρέπει να καταναλώνω «μπεσέλ προάκτιβ». Έτσι όμως μου ανεβαίνει χειρότερα η πίεση, αγαπητέ Άρη. Τι κρίμα που βαδίζει ανεπίγνωστα (;) στα βήματα του Τερέντιου του Γρήγορου, που ήδη από το ’80 πρωτοπορώντας δήλωνε από το δελτίο ειδήσεων (sic) πως: «Σήμερα ο Βασιλόπουλος έχει τσιπούρες κάτω του κόστους».

Έτσι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Άλλοι πουλώντας την πατρίδα με το μέτρο και άλλοι τους πολύτιμους – όπως φαίνεται – εαυτούς τους μισοτιμής. Γιατί η διαπλοκή πολιτικής και μιντιακής εξουσίας άρχισε από ψηλά, αλλά γρήγορα οικειοποιήθηκε οποιονδήποτε μικρομεσαίο διέθετε ουρά και την κουνούσε. Τα τηλεπλατό γέμισαν με Αδώνιδες, μανιτάρια πλευρώτους, κορέους και βορέους ενώ ο Νίκος ο Κουροπαλάτης (εκ του Κουρής και Διογένης Παλάς), εκδότης πλέον, μπορούσε από το δελτίο ειδήσεών ΤΟΥ να διαφημίζει όχι μόνο την εφημερίδα ΤΟΥ αλλά και το νέο CD του Γιάννη Πάριου.

Και το χειρότερο είναι πως όλα αυτά φαντάζουν ηθικά και νόμιμα από την ευρεία μάζα των ψηφοφόρων της τηλεδημοκρατίας. Αυτοί που ψηφίζουν Ψωμιάδη, Νικήτα (ή μήπως Νικίτα), επειδή ουδείς τους έδειξε κάτι άλλο. Πάνω στη σύγχυση κι ο Χρήστος ο σπορτσκάστερ του Μέγκα βγήκε να διαφημίσει περιοδικό για τον τζόγο μπερδεύοντας αθώα τη δημόσιά του εικόνα – που ανήκει σε όλους μας – με την τσέπη του, που αφορά αποκλειστικά τον ίδιο. Πρόκειται για μιαν αντίληψη - βάθρο του λαϊκισμού που έχει διαβρώσει τους πάντες: από την πολιτική ηγεσία ώς τον τελευταίο καφενόβιο που τα βάζει με το μνημόνιο κι όχι μ’ αυτούς που το κατέστησαν αναπόφευκτο, είτε ως κυβέρνηση είτε ως αντιπολίτευση, ταΐζοντας διαφημιστικές ατάκες το πόπολο επί δεκαετίες (τελευταίος πολιτικός ατακαδόρος ο sir Μαρκεζίνης με τις κοινοτοπίες του).

Επειδή σήμερα τα διλήμματα και τα ψευτοδιλήμματα δεν εκφράζουν πολιτικές, αλλά μάλλον διαφημιστικές ανάγκες αφού οι πάντες, δεξιά και αριστερά, πορεύονται εκ του ασφαλούς στην πεπατημένη (τους), λες και ζουν σ’ άλλο τόπο. Προβλήματά τους δεν είναι οι ανάγκες μας, αλλά πώς θα διαφημίσουν καλύτερα τη σαπισμένη τους πραμάτεια. Ο ένας λέγοντας πως κάνει το πατριωτικό του καθήκον με το να υπουργοποιεί τη Μιλένα ή την Νταλάρα και να υποκύπτει στο βαθύ ΠΑΣΟΚ – τι να περιμένεις μετά –, ο άλλος ψευδόμενος αισχρά ότι θα μηδενίσει το χρέος σ’ έναν χρόνο και ο τρίτος, ο επαναστατημένος, ότι θ’ απαλλάξει την Αττική από το ΔΝΤ. Αυτά κι αν δεν είναι κρίση και ντροπή της κρίσης, αδέρφια. Αυτά κι αν δεν είναι ακύρωση της πραγματικότητας εμπρός στην κίτρινη γοητεία της διαφημιστικής φθίσης.

ΥΓ.1: Ο Γιωργάκης παρ’ όλα αυτά μου είναι συμπαθής. Με το συνεσταλμένο χαμόγελο, την αγοραφοβική του συμπεριφορά και την, πάντως ανεπίτρεπτη για την ηλικία του, αθωότητα με την οποία μας αντιμετωπίζει. Λες και γεννήθηκε χτες, λες και δεν είναι γιος του μπαμπά του σαν τους γιους του Σαντάμ ή Ασάντ, λες και δεν είναι από τα 28 του μέλος μιας κυβέρνησης που έκανε σημαία τον λαϊκισμό και τη μίζα. Ο Γιωργάκης λοιπόν κάνει το πατριωτικό του καθήκον διαβάζοντας ένα αιώνιο χειρόγραφο που του έχουν γράψει ο Νίκος και οι άλλοι, μη έχοντας επίγνωση ούτε της δικής του υστέρησης ούτε του συρφετού του οποίου ηγείται. Εγώ δεν είμαι πολιτικός, δεν είμαι κοινωνικός αναλυτής, αλλά και δεν πάσχω από τη Νόσο του Πορτνόι, όπως θα ’λεγε κι ο Φίλιπ Ροθ. Ήγουν δεν είμαι μαλάκας. Για να γραδάρω τον πρωθυπουργό, θα τον ρωτούσα τρία πράγματα: Ποιος ήταν ο Σκαλκώτας, ποιος ο Παπαλουκάς και ποιος ο Κοσμάς Πολίτης; Κι αν ξέρει έστω ένα έργο τους. Εσείς τι λέτε πως θα μου απαντούσε; (Κι έπειτα ας ρωτούσαμε και τους υπόλοιπους, από Κωστάκη έως Τσίπρα). Τελικά η κρίση είναι κρίση αποκλειστικά μόρφωσης και μαθητείας. Τα «νόμιμα» και τα «ηθικά» έπονται.

ΥΓ.2: Απ’ την άλλη, θα είναι ντροπή της κοινωνίας να ξαναεκλέξει Κακλαμάνη, Ψινάκη και τους λεβέντες της Χρυσής Αυγής. Όσοι απέχουν ή ρίχνουν άκυρο απλώς ευλογούν την παραμονή της Ακροδεξιάς στην πρωτεύουσα. Και η Αριστερά, για μιαν ακόμη φορά, υπεκφεύγει αντιτάσσοντας στην πραγματικότητα μια φαντασιακή κατάσταση που αφορά ιδεοληψίες, αλλά όχι τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους.

ΥΓ.3: Τι αδύναμο, τι μελαγχολικό πλάσμα ο άνθρωπος. Τι κωμικές οι ματαιόδοξες, οι ματαιοσπουδές του πόζες. Πόσο ανώφελη η ρητορεία του εμπρός σε τάφους που χαίνουν. Σταυρώνεται καθημερινά μ’ επώδυνες όσο και συστηματικές σταυρώσεις που δεν προοιωνίζονται καμίαν Ανάσταση. Κι όμως. Αυτό το αδύνατο, το πτωχαλαζονικό πλάσμα της φθοράς δικαιούται, ακόμα, να ονειρεύεται τον Παράδεισο.

ΥΓ.4: Οι κατ’ επάγγελμα ηλίθιοι βεβαίως ανησυχούν μήπως και βεβηλωθεί η «Σταύρωση του Χριστού» αγνοώντας ως γνήσιοι Ταρτούφοι τις σταυρώσεις των καθημερινών ανθρώπων που συμβαίνουν συνεχώς γύρω μας.

ΥΓ.5: Ο Αλαβάνος, πάλι, ονειρεύεται τρίτο γύρο. Όπως λέμε, πίτα γύρο.

ΥΓ.6: Γύρω-γύρω όλοι!