απο την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - Εβδομάδα
**Ο πρόεδρος του ΤΕΕ (Τεχνικού Επιμελητηρίου) Γιάννης Αλαβάνος γνωρίζει πολύ καλά την υπόθεση και μας καταθέτει την άποψη των τεχνικών:
Σε φιάσκο εξελίσσεται η διαδικασία «νομιμοποίησης» των ιδιωτικών σχολών που κάτω από την ονομασία «κολέγια» απευθύνονται στην πολυπληθή πελατεία των αποφοίτων λυκείου που απορρίπτονται από τη διαδικασία εισαγωγής στη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση.
Από τις κινητοποιήσεις κατά της αναθεώρησης του άρθρου 16 (9.1.07).
Μετά την αποχώρηση και άλλων μελών της αρμόδιας Επιτροπής Αξιολόγησης και Ελέγχου, ο κ. Σπηλιωτόπουλος διορίζει νέα (έστω και εκπρόθεσμα, έστω και χωρίς τη νόμιμη οδό της Βουλής, ακόμα και μετά την προκήρυξη των εκλογών), ενισχύοντας την αίσθηση ότι η Νέα Δημοκρατία είναι πρόθυμη να κάνει τα πάντα προκειμένου να στηρίξει αυτές τις ιδιωτικές εκπαιδευτικές επιχειρήσεις.
Ηδη αυτή τη στιγμή το υπουργείο έχει δώσει «άδειες ιδρύσεως» σε 40 «κολέγια», ενώ έχει συγκροτήσει και ειδικό γραφείο για την εξυπηρέτηση των ενδιαφερόμενων επιχειρηματιών.
Ολες οι σχετικές εγκύκλιοι φέρουν την ένδειξη «εξαιρετικά επείγον», προφανώς για προλάβουν τα «κολέγια» το ακαδημαϊκό έτος και τους υποψήφιους πελάτες που έχουν προκύψει μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των εξετάσεων στα δημόσια ΑΕΙ και ΤΕΙ (δηλ. 20.000 «κομμένους» νέους).
Υποτίθεται ότι η κυβέρνηση οδηγείται σ' αυτή την πολιτική με βάση τις σχετικές αποφάσεις της ελληνικής Δικαιοσύνης, που ακολουθούν ανάλογες ευρωπαϊκές ντιρεκτίβες, όμως την προδίδει αυτή η πρωτοφανής της βιασύνη.
Στην πραγματικότητα, το υπουργείο Παιδείας προχωρεί συνειδητά σε μια ντε φάκτο κατάργηση του άρθρου 16 του ελληνικού συντάγματος, το οποίο απαγορεύει την ιδιωτικοποίηση της ανώτατης παιδείας. Και, παράλληλα, σε μόνιμη βάση υποχρηματοδοτεί και απαξιώνει συστηματικά τη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση (ΑΕΙ και ΤΕΙ).
«Απαγορευόταν και απαγορεύεται στα ΚΕΣ και τα κολέγια να διαφημίζονται ως πανεπιστήμια. Οπως ο νόμος Στυλιανίδη για τα κολέγια δημιούργησε μια νησίδα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, όπου το ελληνικό κράτος δεν μπορεί να παρεμβαίνει, τα ίδια τα κολέγια παραβιάζουν ώς σήμερα τη νομοθεσία, ως κράτος εν κράτει. Παρά τη σαφή διατύπωση των νόμων, παρά τη δριμεία, και επανειλημμένη, υπενθύμισή τους από τον Συνήγορο του Καταναλωτή, η ίδια η πολιτεία κάνει τα στραβά μάτια για να έρθει αργότερα να νομιμοποιήσει μια -μη αντιστρεπτή κατά τις επιθυμίες της- κατάσταση.
»Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Κολεγίων είχε αναφέρει στη Βουλή: "Εκτός από ένα 'αμερικάνικο κολέγιο', που εμείς, που είμαστε στην αγορά, γνωρίζουμε ότι, αν εφαρμοστεί αυτός ο νόμος, δεν θα λειτουργεί την επόμενη μέρα, δεν υπάρχει κανένα κολέγιο στην Ελλάδα, το οποίο να δίνει σπουδές μηχανικών... Επομένως δεν υπάρχουν μηχανικοί στα κολέγια". Τίποτα δεν έχει αλλάξει, δεδομένου ότι κανένα κολέγιο δεν έχει πάρει άδεια λειτουργίας.
»Ομως και νομικά αν αλλάξει το καθεστώς, η ουσία δεν θα αλλάξει. Δεν μπορούν να υπάρξουν κολέγια που στοιχειωδώς να ανταποκρίνονται στις προϋποθέσεις λειτουργίας ενός πολυτεχνείου. Το ΤΕΕ είναι υποχρεωμένο να κινηθεί με βάση αυτή την πραγματικότητα, εξαντλώντας κάθε δυνατότητα παρέμβασης, ακόμα και νομικής μορφής, σε οποιαδήποτε χώρα της Ε.Ε. Αυτό για να μην αποκτήσουν πρόσβαση στην άσκηση του επαγγέλματος του μηχανικού απόφοιτοι που δεν θα έχουν τις προϋποθέσεις να διασφαλίσουν το δημόσιο συμφέρον και ασφάλεια. Για να μην ισοπεδωθούν οι καλές πολυτεχνικές σχολές της χώρας. Αλλά και για να προστατευθούν μαθητές και γονείς ώστε να μην επιλέξουν, λαμβάνοντας λανθασμένα μηνύματα από παραπλανητικές διαφημίσεις, έναν δρόμο που, οικονομικά, χρονικά και ίσως διά βίου, είναι δυσμενέστερος από οποιονδήποτε άλλον». moreΤΑ ΚΟΛΕΓΙΑ ΚΑΙ Η ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝΤο γε νυν έχον, όλα τα επονομαζόμενα κολέγια εξακολουθούν να λειτουργούν και να διέπονται από το ίδιο νομικό και συνταγματικό καθεστώς που διέπονταν όλα τα προηγούμενα χρόνια και άρα τίποτε ακόμη δεν δικαιολογεί ούτε νομιμοποιεί τα όσα «επί πλέον» διατείνονται ότι τώρα παρέχουν.
Μέχρις ότου ολοκληρωθεί η εφαρμογή του νόμου 3696/2008 και δοθούν οι άδειες λειτουργίας -αν ποτέ δοθούν- οι επιχειρήσεις που ήδη έχουν λάβει άδεια ίδρυσης κολεγίου εξακολουθούν να υπάγονται, περιμένοντας τις αξιολογήσεις των αρμόδιων επιτροπών, στο προηγούμενο καθεστώς (του ν.δ. της 9.10.1935 και του ν. 1966/1991). Παραμένουν, δηλαδή, εργαστήρια ελευθέρων σπουδών. Εως ότου διαπιστωθεί, μετά από ουσιαστικό έλεγχο, ότι πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις, τα κολέγια δεν χορηγούν τίποτε περισσότερο παρά απλές βεβαιώσεις σπουδών, χωρίς καμία περαιτέρω κατοχύρωση ή τυπική αναγνώριση.
Αλλωστε, το άρθρο 1 του ν. 3696/2008 ρητά ορίζει ότι οι βεβαιώσεις που χορηγούν τα κολέγια δεν είναι ισότιμες με τους τίτλους που χορηγούνται στο πλαίσιο του ελληνικού συστήματος τυπικής εκπαίδευσης (πανεπιστήμια, ΤΕΙ, ΙΕΚ).
Με άλλα λόγια, τα κολέγια εντάσσονται μεν στο ελληνικό σύστημα εκπαίδευσης, όχι όμως στο σύστημα τυπικής εκπαίδευσης και, επομένως, η φοίτηση σ’ αυτά δεν καταλήγει αυτόματα ούτε αυτοδίκαια στην κτήση οποιωνδήποτε επαγγελματικών δικαιωμάτων.
Εξάλλου, αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων βάσει της κοινοτικής οδηγίας 2005/36 μπορούν να διεκδικήσουν οι απόφοιτοι εκείνων, και μόνον εκείνων, των κολεγίων που συμπράττουν με εκπαιδευτικό ίδρυμα κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (με συμφωνίες πιστοποίησης -validation- ή συμβάσεις δικαιόχρησης -franchising- ή άλλης μορφής συνεργασία με αλλοδαπά ιδρύματα) κατά τρόπον ώστε οι βεβαιώσεις που χορηγούν να θεωρείται ότι συνιστούν τίτλο σπουδών του αλλοδαπού ιδρύματος.
Ομως, η αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων προϋποθέτει αναγκαστικά ορισμένη διαδικασία ελέγχου και αξιολόγησης. Η ίδια η οδηγία 2005/36 προβλέπει ένα σύνθετο σύστημα διαδικασιών και οργάνων, κεντρικό ρόλο στο οποίο κατέχει η καλούμενη «αρμόδια αρχή» αναγνώρισης των προσόντων, η οποία αξιολογεί τους αλλοδαπούς τίτλους και, ενδεχομένως, επιβάλλει μέτρα αντιστάθμισης (εξέταση ή πρακτική άσκηση). Την οδηγία αυτή δεν την έχει ακόμη ενσωματώσει ο έλληνας νομοθέτης, ούτε έχει δημιουργήσει τις προβλεπόμενες από την ίδια αρμόδιες αρχές αναγνώρισης προσόντων.
Δεν υφίστανται, δηλαδή, ακόμη ούτε οι διαδικασίες ούτε οι αρμόδιες αρχές για τον έλεγχο και την επαγγελματική αναγνώριση των τίτλων που χορηγούν κοινοτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα μέσω των συνεργαζόμενων ελληνικών κολεγίων.
Ανεξάρτητα, όμως, από όλα τα προηγούμενα, δεν θα πρέπει να λησμονούμε το πιο σημαντικό και ουσιαστικό: ότι η επαγγελματική αναγνώριση ορισμένου τίτλου σπουδών διακρίνεται αυστηρά από την ακαδημαϊκή αναγνώρισή του.
Μόνον η πρώτη ανήκει στο ρυθμιστικό πεδίο του κοινοτικού δικαίου. Αντίθετα, το είδος, η ποιότητα, η διάρκεια και οι τίτλοι σπουδών και γενικά ό,τι έχει σχέση με την παρεχόμενη παιδεία και την εκπαίδευση ανήκουν -και ευτυχώς- στη δικαιοδοσία του κράτους-μέλους και όχι της Ε.Ε., το οποίο και καθορίζει ελεύθερα τα του εκπαιδευτικού του συστήματος καθώς και τα της ακαδημαϊκής ισοτιμίας σπουδών με άλλες χώρες. Οπως άλλωστε έχει νομολογήσει το ΔΕΚ, ερμηνεύοντας τα άρθρα 149 και 150 της Συνθήκης Ε.Κ., το περιεχόμενο της εκπαίδευσης και η οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα του ελληνικού κράτους (έτσι ΔΕΚ C-274/05 της 23.10.2008, σκέψη 36, ΔΕΚ C-151/07 της 4.12.2008, σκέψη 31 κ.ά.). Επομένως, το υπουργείο Παιδείας έχει κατά το Σύνταγμα μεν χρέος, κατά το κοινοτικό δίκαιο δε δικαιοδοσία, και μάλιστα αποκλειστική, να πάρει όλα εκείνα τα αναγκαία, ουσιαστικά μέτρα ώστε να προστατεύσει αποτελεσματικά τόσο την ποιότητα και την αξία της πανεπιστημιακής μας δημόσιας παιδείας όσο και τους πτυχιούχους της από αθέμιτο επαγγελματικό ανταγωνισμό.
Οσο για τα ΑΕΙ, οφείλουν να προστατεύσουν όχι μόνο με ψηφίσματα και διαμαρτυρίες, αλλά και με συνεχή βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης παιδείας τις σπουδές και τις έρευνές τους.
* Ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΑΝΙΤΑΚΗΣ είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
ΠΩΣ ΕΓΙΝΕ Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΙΣΙΜΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 16Ο προγραμματισμός της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας για την εκπαίδευση, από το 2004 που κέρδισε τις εκλογές, συνοψίζεται σε μια κεντρική «μεταρρύθμιση»: το άνοιγμα της ανώτατης εκπαίδευσης στους ιδιώτες.
Η μεθόδευση είχε δύο σταθμούς. Προηγήθηκε η εφαρμογή της «βάσης του 10» ως ορίου για την εισαγωγή στα ΑΕΙ των υποψηφίων και έμελλε να ακολουθήσει η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος.
Η θεσμοθέτηση της βάσης του 10 μεθοδεύτηκε ύστερα από μια ενορχηστρωμένη καμπάνια ορισμένων εφημερίδων, οι οποίες εμφάνιζαν ως σκάνδαλο ορισμένες ακραίες περιπτώσεις βαθμολογίας επιτυχόντων και καλούσαν την κυβέρνηση να πάρει μέτρα. Δυστυχώς, τότε ελάχιστοι αντιλήφθηκαν την πραγματική σημασία του μέτρου και το συσχέτισαν με την απόπειρα ιδιωτικοποίησης της ανώτατης παιδείας.
Στις 11 Ιουλίου 2006, σε συνέντευξη τύπου της τότε υπουργού Παιδείας Μαριέττας Γιαννάκου τέθηκε το ζήτημα αυτό από μία δημοσιογράφο και ακολούθησε αποκαλυπτικός διάλογος:
- Για κάποιους μαθητές, με το γεγονός ότι έχουν αυξηθεί οι βάσεις και γενικότερα με τη βάση του 10, δημιουργείται μια πελατειακή αγορά για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια βάσει της αλλαγής του νομοσχεδίου. Τι τους απαντάτε; Δηλαδή με το να μειώσουμε την εισαγωγή μαθητών στα ανώτατα και ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, δημιουργούμε…
Γιαννάκου: Μόνο που εσείς φοβάμαι δεν καταλάβατε κάτι, ότι δεν υπάρχει θέμα ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το Σύνταγμα απαγορεύει τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.
- Σύμφωνα με το νομοσχέδιο…
Γιαννάκου: Ποιο νομοσχέδιο;
- Το νομοσχέδιο το οποίο…
Γιαννάκου: Εχετε διαβάσει το νομοσχέδιο, κυρία μου; Σας παρακαλώ πολύ.
- Δεν αφήνει ένα παράθυρο ανοιχτό για ιδιωτικά πανεπιστήμια;
Γιαννάκου: Παράθυρο; Αστειεύεστε;
- Αν είναι ξένα πανεπιστήμια που συνεργάζονται με ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Γιαννάκου: Αστειεύεστε; Το διαβάσατε στην πρόταση σχεδίου; Ακούστε, για να ξεκαθαρίσουμε, γιατί εγώ θεωρώ ότι υπάρχει σκοπιμότητα πίσω απ’ αυτές τις ερωτήσεις, ξεκάθαρη. Γνωρίζετε καλά ότι είναι θέμα συνταγματικής αλλαγής τα μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια. Για να γίνει συνταγματική αλλαγή, πρέπει να ψηφίσει η Βουλή προ των εκλογών, να γίνουν γενικές εκλογές, να ψηφίσει μετά τις γενικές εκλογές και μετά να γίνει εκτελεστικός νόμος, δηλαδή πέντε χρόνια και βάλε. Ουδείς έχει δικαίωμα ή διανοείται να εισαγάγει ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση αυτή τη στιγμή. Είναι ψεύδος και συκοφαντία στημένη το περί του ότι υπάρχουν παράθυρα περί ιδιωτικών πανεπιστημίων και θεωρώ αδιανόητο μετά από 17 μήνες διαλόγου να εμφανίζονται τέτοιες απόψεις, οι οποίες έχουν στόχο και κρύβουν κάτι πίσω τους. Αυτό έχω να πω.
Σήμερα πλέον γνωρίζουμε ότι η οργή της κυρίας Γιαννάκου δεν είχε καμιά βάση. Τα ερωτήματα που της είχαν τεθεί ήταν απολύτως τεκμηριωμένα και αποδείχτηκαν προφητικά. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας επιχείρησε ύστερα από λίγους μήνες να πετύχει την αναθεώρηση του άρθρου 16, ποντάροντας στην αρχική συναίνεση του ΠΑΣΟΚ. Οταν, κάτω από την πίεση του πρωτοφανούς πανεκπαιδευτικού κινήματος, ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ αναδιπλώθηκε, η κυβέρνηση προχώρησε σε σπασμωδικές κινήσεις μέσα στη Βουλή, με αποτέλεσμα η αναθεώρηση να αποτραπεί.
Το αποτέλεσμα ήταν να επιχειρείται σήμερα η «εκ των πραγμάτων αναθεώρηση», με την αξιοποίηση αποφάσεων ευρωπαϊκών και ελληνικών δικαστηρίων, οι οποίες παρακάμπτουν το ελληνικό Σύνταγμα.
«Το άρθρο 16 του Συντάγματος είναι μια ρύθμιση που έχει ξεπεραστεί από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις», θα πει σε πρόσφατη συνέντευξή του («Ελευθεροτυπία», 30.8.09) ο Πέτρος Γέμτος, πρόεδρος ενός από τα 40 «κολέγια» που έχει εγκρίνει το υπουργείο Παιδείας. Η δήλωσή του δεν θα είχε ιδιαίτερη αξία αν δεν συνέβαινε ο κ. Γέμτος να έχει διατελέσει πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 1991 έως το 1997 και πριν απ’ αυτό γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας το 1989.
Και πώς συνδέονται σήμερα η εφαρμογή της «βάσης του 10» με την κυβερνητική εύνοια στα ιδιωτικά «κολέγια»; Η εφημερίδα που πρωτοστάτησε στην υιοθέτηση της «βάσης του 10» το λέει καθαρά: «Ο μόνος δρόμος που απομένει σε όσους υποψηφίους για τα ΤΕΙ δεν επιλέξουν ιδρύματα του εξωτερικού είναι τα προσφάτως “νομιμοποιημένα” κολέγια και Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών, για τα οποία επίκειται η ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο και της σχετικής οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης» («Το Βήμα», 26.8.09).
Οσοι πιστοί (πελάτες) προσέλθετε!
moreΔΙΑΒΑΣΤΕ1.Μαρίας Λούκα και Αλκη Ρήγου
2.«Η λειτουργία των κολεγίων, βόμβα στα θεμέλια της ανώτατης εκπαίδευσης» («Η Εποχή», 6.9.2009)
3.Τρισέλιδο αφιέρωμα για τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές περαιτέρω απαξίωσης της τριτοβάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης, στο έδαφος της οποίας ανθίζουν τα «κολέγια» με την ανοχή και τη συνεργασία και ορισμένων -εν ενεργεία αλλά και συνταξιούχων- καθηγητών των ΑΕΙ.
4.Συνήγορος του Καταναλωτή
5.«Για τα Κέντρα Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης, τα Κολέγια και τα Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών»
http://www.synigoroskatanaloti.gr/docs/info/info-Colleges.pdf6.Ενημερωτικό φυλλάδιο της Ανεξάρτητης Αρχής με έμφαση στην απαγόρευση της χρήσης παραπλανητικών όρων και άλλων υποσχέσεων, τις οποίες χρησιμοποιούν προπαγανδιστικά τα «κολέγια» προς άγραν πελατών.
7.Ιός
8.«Η απάτη με το “10″» («Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», 10.9.2006)
9.Σχολιασμός της εφαρμογής του μέτρου με τη «βάση του 10» και της κυβερνητικής προπαγάνδας που το καθιέρωσε.
10.Αννας Φραγκουδάκη
11.«Κοινωνιολογία της εκπαίδευσης» (εκδ. «Παπαζήσης», 1985)
12.Εισαγωγή στις θεωρίες για την κοινωνική ανισότητα στο σχολείο, η οποία συνοδεύεται από ανθολόγιο κειμένων των Πάρσονς, Μπουρντιέ, Μπερνστίν κ.ά.
13.Χ. Κάτσικα, Γ. Κ. Καββαδία
14.«Η ανισότητα στην ελληνική εκπαίδευση. Η εξέλιξη των ευκαιριών πρόσβασης στην ελληνική εκπαίδευση (1960-1994)» (εκδ. «Gutenberg», 1994)
15.Η ανάλυση των ανισοτήτων που καλύπτονται πίσω από τον ισονομιστικό λόγο της σύγχρονης ελληνικής εκπαίδευσης.
16.Christian Baudelot, Roger Establet
17.«Le niveau monte» (εκδ. «Seuil», Παρίσι, 1989)
18.Η κατάρριψη της θεωρίας που αναπτύσσεται εδώ και έναν αιώνα σε όλες τις χώρες της Δύσης ότι το «επίπεδο της εκπαίδευσης πέφτει».
